c.d. ślubu w Janowcu - pechowy weterynarz

W poprzednim rozdziale, o ślubie Marii i Mariana Barlickich w Janowcu, wspomniałem, że świadkiem był wuj panny młodej Adam Bernard Franciszek trojga imion Edwardowicz Ilcewicz, lekarz weterynarii z Łowicza. Warto poszerzyć informację o tej postaci, chociaż dla dalszych losów rodziny Guttów potomkowie Adama nie mieli już większego znaczenia.

Ojciec Ludwiki, mojej prababki oraz jej młodszego braciszka Adama, Edward Ilcewicz urodził się w Trokach na Litwie. Od co najmniej 1850 roku był pomocnikiem sekretarza w zarządzie wileńskiego wojennego gubernatora i generał gubernatora grodzieńskiego i kowieńskiego, w 1862 roku awansował na młodszego sekretarza, a 7 lipca 1863 roku został sekretarzem wileńskiego gubernialnego zarządu ds. włościańskich. Od 1850 r.  sekretarz kolegialny, 1855-1860 radca tytularny, 1864 radca dworu. Niespodziewanie w końcu tego roku objął obowiązki prezydenta Suwałk. Na urząd prezydenta został zainstalowany 28 grudnia 1864 roku, a faktycznie objął go 1 stycznia 1865 roku. Zwolniony z urzędu zapewne w 1869 roku, został nim ponownie ok. 1874 roku i pełnił aż do śmierci. Z urzędu jako prezydent w 1882 roku był członkiem zarządu straży ogniowej w Suwałkach. Zmarł nagle w 1883 r.

Ten króciutki rys historyczny potrzebny jest, by pokazać, że Adam Ilcewicz miał trudne dzieciństwo. Starsza siostra jego, Ludwika urodziła się w 1850 roku i wyjazd do Suwałk w dni bezpośrednio po upadku powstania styczniowego przeżywała bardzo patriotycznie – kurator okręgu szkolnego Sołtanowski skarżył się, że buntowała młodzież męską tutejszego gimnazjum. Natomiast urodzony w 1864 roku Adam był w tym czasie oseskiem, aż dziwne, że matka zdecydowała się na opuszczenie z nim Wilna i budowę nowego domu w Suwałkach.

Tymczasem Adam wyrósł, odbył studia i został lekarzem weterynarii. Po studiach początkowo zamieszkał w Ostrowi Mazowieckiej, ale wkrótce objął stanowisko powiatowego lekarza weterynarii w Pułtusku i ożenił się w 1892 roku z Władysławą Benigną Chylińską, urodzoną w Suwałkach córką Władysława Chylińskiego i Benigny z Godlewskich. Dwudziestopięcioletnia wówczas Władysława z Chylińskich Ilcewiczowa była już ciotką urodzonej w 1885 roku Zosieńki Chylińskiej, tej, która za kilkanaście lat zostanie żoną jednego z najbardziej niezwykłych współczesnych polskich poetów, Bolesława Leśmiana. Tak, Leśmian mówił do Adama Ilcewicza – „mój wuju”!

Adamowi i Władysławie urodziła się w następnym roku córka Maria Władysława, a później, w 1895 r.  syn Jan. W końcu lat 90-tych Adam Ilcewicz został weterynarzem powiatowym w Łowiczu, gdzie przeniósł się z rodziną. Wkrótce radca dworu Ilcewicz stał się osobą znaczącą wśród łowickiej inteligencji. Między innym zasłużył się biorąc udział w założeniu w 1901 roku Towarzystwa Wzajemnego Kredytu w Łowiczu (http://lowiczanin.info/wiki/index.php?title=Towarzystwo_Wzajemnego_Kredytu), znanego i istniejącego do dziś w formie spółdzielczej Banku Ziemi Łowickiej, którego był członkiem Rady Nadzorczej przez szereg lat wspólnie z Władysławem Grabskim, późniejszym premierem rządu IIRP i autorem reformy pieniężnej.

Nie wiem, jak to było w tej Komisji Rewizyjnej – pewnie Grabski nad wszystkim czuwał – bo Adam do pieniędzy miał stosunek chyba ambiwalentny, co stało się przyczyną jego późniejszych kłopotów z magistratem i rosyjskimi prokuratorami.

Teraz przejdę do akt sprawy prowadzonej przez prokuraturę warszawską w latach 1909-1910  przeciwko Adamowi Ilcewiczowi i dwóm innym osobom o niedopełnienie obowiązków urzędowych.

W 1906 roku rząd gubernialny warszawski udzielił zgody łowickiemu magistratowi na pobór opłat za ubój zwierząt z hodowli gospodarskiej w miejskiej rzeźni. Odpowiedzialnym za działalność rzeźni był powiatowy lekarz weterynarii. Bezpośrednią kontrolę, w szczególności przestrzeganie procedury sprawował strażnik weterynaryjny Piotr Gorodnik.  Według ustaleń śledczych procedura powinna przebiegać w następujący sposób:  zgłaszający się do rzeźni chłopi mieli najpierw wpłacić taksę do kasy miejskiej, a kwit wydany przez kasjera Ludwika Zarembę mieli okazać przy przekazaniu zwierząt do uboju Gorodnikowi. Tymczasem często zdarzało się, że Zaremba był nieobecny lub nie mógł wydać pokwitowania, gdyż zgubił lub zapomniał formularzy. W tej sytuacji Ilcewicz przymykał oko, gdy Gorodnik odbierał gotówkę bezpośrednio od chłopów, nie wydając im pokwitowań, i zanosił ją Zarembie, który w zależności od sytuacji wydawał mu zbiorcze pokwitowanie, lub nie wydawał. Proceder taki trwał od 1907 do 1909 roku i według obliczeń śledczych, wynikających z różnic w raportowanej ilości ubitego bydła i trzody, straty magistratu mogły wynieść ok. 800-900 rubli.

Jak można się domyślić, wina oskarżonych była oczywista, a kariera Ilcewicza jako powiatowego weterynarza, skończona.
Po I Wojnie rodzina Ilcewiczów mieszkała w Łowiczu nadal. Przy Rynku Kościuszki 2 w latach 1920-1930 mieszkał syn Adama Jan, którego pamiętał jeszcze mój ojciec.

Jan ukończył studia geodezyjne i został porucznikiem saperów – stacjonował w Łowiczu, a w 1939 roku mieszkał w Częstochowie. Na zdjęciu z 1919 roku widzimy młodego człowieka w mundurze - miał wtedy 24 lata. Jego siostra Maria wyszła za mąż za Topolskiego, naczelnego inżyniera kopalni „Paryż” (później „Aleksander Zawadzki”) w Dąbrowie Górniczej. W tej samej Dąbrowie, w której dyrektorem szpitala został Marian Barlicki, mąż tejże Marysi z Mszadli spod Janowca.